«ΣΩΜΑΤΑ ΣΕ ΦΥΓΗ»
Λίγα λόγια για το έργο της
Είναι οι φωτογραφίες αυτές ακατανόητες ή ασύλληπτες; Με την ίδια αναίδεια- σαν επίπεδη επιμονή- προσελκύει η φωτογραφία το θέμα της. Αυτό είναι, αυτό ήταν, μας λέει. Οι φωτογραφίες αυτές απεικονίζουν δηλαδή σώματα χωρίς όρια, απροστάτευτα, σώματα σε κίνηση έμπνευσης και σε φαινομενική διάλυση. Η αίσθηση του ασύλληπτου διασκορπίζεται όσο το θέμα διακρίνεται, η σκηνή γυρίζει αργά-αργά και ακολουθεί τον παρατηρητή.
«Ανεξάρτητα από το τι και πως δείχνει κάτι η φωτογραφία, παραμένει πάντα αόρατη, δεν είναι η φωτογραφία που βλέπει κάποιος» (Roland Barthes). Αλλά παραβλέποντας τη δύναμη του καθορισμού και της μη απώθησης, ανεξάρτητα με την προσέγγιση στο θέμα, τις ίδιες υπεκφυγές έχει και ο σχολιαστής. Τα σώματα είναι φανταστικά, ποτέ κάτι παραπάνω από υπολείμματα, ίχνη, κληρονομιές, υποψίες. Το φως που περιτύλιξε ένα σώμα το επαναδημιουργεί μέσω της φωτοευαισθησίας αλάτων αργύρου. Σ’ αυτό υπάρχει μια άλυτη αλλά και παραγωγική αντίφαση, μια αντίφαση που διηγείται για ορατά πολυδιάστατα κείμενα τα οποία συμβάλλουν στη διαμόρφωση του δικού μας «εγώ», που αφηγείται για την αναπόφευκτη αρμονία, σε συνύπαρξη με τις εικόνες, μεταξύ φθοράς και συνταύτισης.
Δε διαπραγματεύονται κάποιο αίνιγμα. Δεν υπάρχει τίποτε να αποκαλύψεις σ’ αυτές τις εικόνες. Προσφέρονται από μόνες, είναι ορθάνοιχτες, σιωπηλά ορθάνοιχτες. Τίποτε δεν αποκρύπτεται, τίποτε μεταμφιεσμένο. Αλλά γιατί αυτή η ηρεμία, αυτή η σιωπή στις εικόνες που ταυτόχρονα φαίνονται βίαιες, κτηνώδεις, κατακρεουργημένες;
Η φωτογραφία ονειρεύεται για την προγλωσσική κατάσταση, να αποδώσει μορφή στην ιδέα, χωρίς να χρειαστεί να την κάνει κείμενα ή περιφράσεις. Αλλά εδώ η σιωπή αποτελεί μια αμφίβολη παρουσίαση. Είναι πράγματι το σώμα σε κίνηση; Είναι εκτεθειμένο, διαμελισμένο, απειλούμενο; Γι’ αυτό δεν υπάρχει κάτι να κατανοήσεις, κάποιος τρόπος να υπερνικήσεις τις ερωτήσεις, να αποσυνθέσεις την εικόνα με τη βοήθεια νοημάτων. Η φωτογραφία επιμένει. Οι εικόνες επανέρχονται, δεν απομακρύνονται.
Ο Lacan είχε πει: «το είδωλο φαίνεται να είναι το κατώφλι του ορατού κόσμου». Είναι, μ’ άλλα λόγια, μόνο μέσω διαδικασιών δημιουργίας του εγώ και μόνο μέσω της διόδου από το στάδιο ειδώλων, μέσω του ναρκισσισμού, που η όραση, ο ορατός κόσμος, δημιουργείται. Ήδη τότε το εγώ είναι μια εικόνα από μια εικόνα, μια διαμόρφωση του σώματος από το οπτικό πεδίο, μια αντιπροσώπευση σωματικής αντιπροσώπευσης.
Αλλά εδώ το αντιπροσωπευόμενο σώμα είναι υπό διάλυση, είναι γλιστερό, ξεγλιστρά, δεν μπορείς να το συλλάβεις. Η επιδερμίδα είναι το όργανο που συναντά τον κόσμο. Η επιδερμίδα δεν έχει ομοιογενή επιφάνεια, οι γραμμές της εμφανίζονται από ίχνη της εμπειρίας, χωρίς να υπάρχει καμία ακριβής καθαρή διαχωριστική γραμμή σώματος και εξωτερικού κόσμου. Το σώμα είναι μια εικόνα βιωμάτων, μια οπτική σύνδεση. Και εδώ υπάρχουν εικόνες, φωτογραφίες, εκεί που αυτό το σώμα άφησε τις πλέον αξιόπιστες φόρμες του, εκεί που δέρμα είναι μια τεντωμένη γυαλιστερή επιφάνεια, το σώμα όπως σε κατάσταση φυγής, διαπερασμένο από μια μεταλλική πληγή, μια πτυχή σ’ αυτό το μέταλλο που αντικατοπτρίζει το σώμα σα μια ακύρωση της μη εξαγοράσιμης και αυτονόητης παρουσίας του ειδώλου. Ελάχιστα είναι τα δεδομένα στον οίκο του εγώ. Είναι κατανοητό. Και θα πρέπει να κατανοηθεί ως ένα ενδεχόμενο.
Jan-Erik Lundstrοm - Κριτικός τέχνης
