Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζοντας με επιμονή το ενδιαφέρον του για τα Φωτογραφικά Πορτφόλιο, ως μέγιστο σταθμό στην εξέλιξη του κάθε φωτογράφου, τη Δευτέρα 12 Απριλίου 2021, στις διαδικτυακές «Συναντήσεις της Δευτέρας» μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας ZOOM, φιλοξένησε την εισήγηση του Βασίλη Καρκατσέλη, Καλλιτεχνικού Διευθυντή του ΦΚΘ, «για τη συγκρότηση των φωτογραφικών portfolio» και τη θέση που αυτά κατέχουν στην εξέλιξη και την πρόοδο ενός δημιουργού.
Περίληψη της εισήγησης:
Για τα PORTFOLIO (Πορτφόλιο)
Α) Το πορτφόλιο της δουλειάς ενός φωτογράφου είναι το απαραίτητο βήμα συγκέντρωσης ενός υλικού (στη μορφή ενός ονοματισμένου φακέλου) για εξέταση και σχολιασμό (από τον ίδιο τον δημιουργό ή τρίτους) της συγκεκριμένης αυτής φάσης του έργου του.
Η σχολαστική εξέταση αυτού του φακέλου (σε πρώτη φάση από τον ίδιο το δημιουργό του) θα δείξει αν μία εργασία είναι έτοιμη (οπότε μπορεί να παρουσιαστεί και προς τρίτους), εάν αναπτύσσεται προς τον άξονα τον οποίο θα ήθελε ή ενδιαφέρεται (ο δημιουργός του), εάν χρειάζεται καλύψεις κενών ή συμπληρώματα προς την μία ή άλλη πλευρά (για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης θεματικής ή εννοιολογικής ενότητας του φωτογραφικού έργου), ακόμη-ακόμη και αν απαιτείται (μερική ή ολική) αναπροσαρμογή των στόχων (ώστε να αντικατοπτρίζει τα φωτογραφικά ενδιαφέροντα του δημιουργού του).
Ένα πορτφόλιο μπορεί (θεωρητικά τουλάχιστον) να βελτιώνεται και να προστίθεται σε αυτό υλικό αενάως.
Η συνεχής διερεύνηση του πως θα μπορούσε μία συγκέντρωση φωτογραφιών να αποτελέσει πορτφόλιο βοηθά το φωτογράφο να συναισθανθεί και να συνειδητοποιήσει το ποιος είναι και ποια είναι η δουλειά του.
Από αυτή την «εσωτερική» σταδιακή και εν εξελίξει διαδικασία του φωτογράφου (για τη δημιουργία ενός πορτφόλιο) θα προκύψει σιγά-σιγά και η συνειδητοποίηση του τι πραγματικά «διαπραγματεύεται» το σύνολο (παρά τους επί μέρους και κατά καιρούς στόχους), θα συνειδητοποιηθεί η περιγραφή της δουλειάς, της θεματικής, το κείμενο που θα τις συνοδεύει (βλ. παρακάτω) και πιθανώς, η σχέση του περιεχομένου και της φωτογραφικής φόρμας εσωτερικά του πορτφόλιο ή σε σχέση με άλλα project (του ιδίου ή άλλων φωτογράφων).
Ένα πορτφόλιο έχει σαφώς στόχο, τίτλο, λόγο για τη συγκρότηση ή παρουσίασή του, δομή (πάντα σε σχέση με το περιεχόμενό του), ενιαίο ύφος και ρυθμό ανάπτυξης (αφήγηση).
Το μέγεθος ενός πορτφόλιο είναι σχετικό με τους στόχους του. Πάντως συνιστάται ένας ικανός αριθμός εικόνων ώστε να αποκλειστεί η τυχαιότητα και να γίνει αντιληπτή η σοβαρότητα της εργασίας του φωτογράφου.
Στο διαθέσιμο (παραχωρημένο) χρόνο παρουσίασης ενός πορτφόλιο πρέπει να υπολογιστεί ο χρόνος (στο τέλος) για ερωτήσεις, συζήτηση, κριτική, διατύπωση συσχετισμών, συμβουλές, διάλογο κτλ.
Γενικά, είναι αναγκαίο για την πνευματική και φωτογραφική μας ανάπτυξη ως δημιουργοί να δείχνουμε τις εικόνες μας με τη μορφή πορτφόλιο, σε φίλους, συμμαθητές, δάσκαλους, συναδέλφους, ομοϊδεάτες, επιμελητές και λοιπούς του χώρου που εκτιμούμε, ώστε τα μεν θετικά σχόλια να τα εκλάβουμε ως επιβεβαίωση ότι κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση και να συνεχίσουμε, τις δε παρατηρήσεις, αντιρρήσεις και όποιες αρνητικές κριτικές να τις χρησιμοποιήσουμε ως μέσο περαιτέρω βελτίωσης.
Από αυτά γίνεται αντιληπτό ότι υφίστανται τρεις φάσεις σχολαστικής εξέτασης ενός portfolio. Κατά την συγκρότησή του, κατά την παρουσίασή του και μετά.
Αυτές οι «εξετάσεις» βοηθούν τον φωτογράφο που έχει κατέβει στο στίβο της δημιουργίας να μπορεί να αναγνωρίζει τα ελαττώματα, τις αναπηρίες αλλά και τα επιτεύγματα της δουλειάς του, να αποκτήσει υπομονή και επιμονή έως την απόλυτη ολοκλήρωση του εκάστοτε project.
Καθώς αναμοχλεύει συνεχώς τους λόγους συγκρότησης ενός πορτφόλιο, κατανοεί τα προβλήματα του εσωτερικού ειρμού και της εξωτερικής αφήγησης, τη σχέση της φόρμας με το περιεχόμενο και ταυτόχρονα διαμορφώνει τη σκέψη του για την συγκεκριμένη εργασία, για το τι θα ήθελε να είναι η ουσία του, το ουσιώδες, το πώς θα αποφευχθεί η σύγχυση υπέρ της σαφήνειας και της λιτότητας του μηνύματος. Μέσα από αυτόν τον αγώνα, ίσως φτάσει και στον πυρήνα των θέλω και του Εαυτού, να στοχοθετήσει την τέχνη του, να εκπαιδευτεί, να γνωρίσει τις επιθυμίες του, τη σχέση τους με τη θεωρεία, το ποιος είναι και γιατί φωτογραφίζει, γενικότερα.
Β) Λόγοι για τους οποίους δείχνουμε ένα Πορτφόλιο
Μαθητές: Αυτόνομα έργα, επίλυση τεχνικών προβλημάτων και διαδικασίας.
Φωτογράφοι για Project εν εξελίξει: Δημιουργία αφήγησης, φιλοσοφική συζήτηση, διαπίστωση προβλημάτων, δημιουργία κειμένου.
Έτοιμη εργασία: Έλεγχος για το εάν εκλαμβάνεται ως τελειωμένη, συμβουλές/ αντιδράσεις.
(Για εύρεση εργασίας, για χορηγό, για έκθεση, για είσοδο σε πανεπιστήμιο, για διεκδίκηση υποτροφίας.)
Γ) Σε τι μορφή δείχνουμε ένα Πορτφόλιο
Διαδικτυακά
α) Σειρά εικόνων με προεπιλεγμένη φορά θέασης της κάθε εικόνας, (μόνο μία φορά ή συνεχώς επαναλαμβανόμενες), με συγκεκριμένο χρόνο παραμονής (προς ανάγνωση) της κάθε εικόνας (αυτόματα ή χειροκίνητα), με αφηγηματική συνέχεια ή χαοτική κόντρα (χύμα), ανά χρώμα, θέμα, περιεχόμενο, με ή όχι ονοματισμένη αρχή και τέλος
β) Ο ρυθμός/ταχύτητα αλλαγής (των εικόνων) επιλέγεται προσεκτικά βάσει των στόχων
γ) Με κείμενο-λόγο (πριν, επάνω ή στο τέλος της προβολής)
Ζωντανά
Α) Με τυπωμένες εικόνες
(Εισαγωγικός λόγος απαραίτητος για διευκρίνιση των στόχων)
α) Μικρά μεγέθη πχ «τράπουλα» (7Χ10 εκ) –(για φοιτητές)
β) Minimum Α4 (σε ροή, απλωμένες στο τραπέζι)
γ) Μεγάλες (τελικό αποτέλεσμα προς επιμελητές εκθέσεων)
δ) Σε βιβλίο – για βιβλίο (ζευγάρια/σαλόνια)
Β) Με προβολή (Όπως διαδικτυακά ή στις Συναντήσεις της Δευτέρας του ΦΚΘ)
Γ) Σε ιστοσελίδες και site (Τελειωμένες - Χωρίς άμεσο αντίλογο)
ΥΓ
Α) Το υποστηρικτικό κείμενο νοηματοδότησης (artist statement) της εργασίας σε ένα πορτφόλιο κρίνεται απαραίτητο για την κατανόηση των στόχων του φωτογράφου, ώστε να αναπτυχθεί συγκεκριμένος διάλογος επί αυτών των στόχων και όχι γενικά «περί φωτογραφίας» κτλ.
Β) Η εσωτερική σύνδεση των εικόνων σε ένα πορτφόλιο είναι σημαντική. Το κάθε πορτφόλιο, όμως, κρίνεται αυτόνομα και δεν έχει καμία υποχρέωση να συνάδει με προηγούμενες εργασίες ή άλλα πορτφόλιο του ιδίου φωτογράφου.
Στην αυτονομία του κάθε πορτφόλιο δεν εμφιλοχωρούν ερωτήματα για το αν (αυτό το πορτφόλιο) δημιουργεί (διαχρονικά) φωτογραφικό ύφος (για τον φωτογράφο).
Αυτό θα κριθεί πολύ αργότερα. Το ύφος οικοδομείται σιγά-σιγά και δεν «απασχολεί» τους αναγνώστες ενός πορτφόλιο.
Βασίλης Καρκατσέλης
