H φωτογραφία ως διαχρονικό σχόλιο για τον άνθρωπο
Από την εμφάνιση της εδώ και πάνω από εκατόν πενήντα χρόνια η φωτογραφία άλλαξε ουσιαστικά την οπτική εμπειρία του κόσμου μας. Το ερώτημα που τίθεται, ωστόσο, και υποδηλώνει τις δυο κύριες διαφορετικές αντιλήψεις για τη φωτογραφία, είναι αν αυτή θα πρέπει να είναι απλά μια τεχνική αναπαραγωγή της πραγματικότητας ή μια τέχνη παραγωγής μιας νέας πραγματικότητας. Δηλαδή αν θα πρέπει να υπηρετεί τη ρεαλιστική ή υπερρεαλιστική έκφραση. Στην πρώτη περίπτωση η φωτογραφία καταγράφει μια μόνη στιγμή στο ρευστό χρόνο, που μπορεί να ακινητοποιεί την αιωνιότητα μέσα από αξιομνημόνευτες εικόνες, οι οποίες μπορούν να δεχθούν πολλαπλές ερμηνείες, ανάλογα με τα πρόσωπα και τον ιστορικό χρόνο. Η φωτογραφία έχει το μοναδικό προνόμιο να επαναφέρει το σώμα του νεκρού, διασώζοντας στο διηνεκές την πραγματικότητα που έχει συντελεστεί.
Προσανατολίζομαι προς αυτή την κατεύθυνση της φωτογραφικής αντίληψης. Όμως, αν σκεφθούμε ότι συχνά η ζωή δεν είναι η ίδια η πραγματικότητα, αφού εμείς είμαστε αυτοί τελικά που δίνουμε πνοή στα πράγματα, μπορούμε να πούμε πως η φωτογραφία σαν μια παγκόσμια γλώσσα, που αντανακλά με αλήθεια τη ζωή και τα γεγονότα, μας επιτρέπει να μοιραστούμε τις ελπίδες και την απελπισία των άλλων, κάνοντάς μας αυτόπτες μάρτυρες της ανθρωπιάς και της απανθρωπιάς της ανθρωπότητας.
Ταυτόχρονα όμως μας βοηθά να φανταστούμε μιαν άλλη πραγματικότητα σαν ανάμνηση του χαμένου παραδείσου, επιβεβαιώνοντας ότι στη φωτογραφία εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες επιρροές από τις ιδέες του ρομαντισμού μέχρι τις μέρες, οι οποίες ήταν τόσο σαφείς στους πρώτους φωτογράφους.
Οι μνημειακές μορφές που καταγράφονται στις εικόνες της έκθεσης μας κοιτούν άλλες φορές ρωμαλέα κι άλλες φορές αιφνιδιασμένες και ντροπαλές σχεδόν στη μοναξιά τους από το ερευνητικό μας βλέμμα. Μορφές -εκφράσεις του τραγικού, με τον συμβολικό σταυρό του μαρτυρίου τους να μας δείχνουν τη μοίρα του ανθρώπου, μορφές της καθημερινότητας ενός κόσμου από την 'Ολυμπο της Καρπάθου, ένα σχεδόν μυθικό χώρο που και άλλοι τον κατέγραψαν (Κωνσταντίνος Μάνος, Γιόζεφ Κουτέλκα, Νίκος Οικονομόπουλος), μορφές στην ιεροτελεστία και το μυστήριο που πηγάζει από τα μύχια του ανθρώπου και της βαθιάς του πίστης, μορφές προσφύγων - ντοκουμέντα του κόσμου μας που προκαλούν ερωτήματα και κρύβουν ερωτηματικά! Άνθρωποι με τα χρώματα και τα σχήματα της θλίψης, που διασχίζουν το χρόνο τους μέσα από την προϊστορία της ανθρωπότητας, την οποία φαίνεται να ξαναζούμε αρκετά συχνά στις μέρες μας. Όλες αυτές οι μορφές ιχνηλατούν και αποκαλύπτουν την ιστορία, τις κοινωνικές συνθήκες, την ανθρώπινη σκέψη, τα αισθήματα και όλα τα αιώνια ερωτήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο άνθρωπος αλλάζει συνεχώς παραμένοντας πιστός στη μοναδικότητά του! Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου είναι αρκετό για να καταγραφεί μια για πάντα αυτή η στιγμή μέσα στο χρόνο
Ομολογώ ότι επεδίωξα να παρουσιάσω το υλικό της έκθεσης με μια αμφιθυμική διάθεση παρουσιάζοντας το τραγικό με το ελπιδοφόρο, την ελπίδα με την απελπισία, το ρεαλιστικό με το λυρικό
Όλα συνομιλούν, αρχίζουν και καταλήγουν στο βλέμμα. Το ένα πρόσωπο δίνει τη συνέχεια στο άλλο, το ένα θέμα διεισδύει στο άλλο! Ο θεατής ταυτίζεται με το θέμα, οικειοποιείται την εικόνα και την αποκρυπτογραφεί. Ο Άνθρωπος, ο Τόπος και το Τοπίο είναι συμπληρωματικές έννοιες. Στο επίκεντρο πάλι ο άνθρωπος! Όλα αρχίζουν από την αγνότητα της μορφής! Η έννοια του βλέμματος είναι καταλυτική. Ο Δημιουργός-καλλιτέχνης παρουσιάζει το έργο του αποκαλύπτοντας και ανακαλύπτοντας την αθέατη πλευρά των πραγμάτων, ο θεατής αποκρυπτογραφεί με την αλάνθαστη ματιά του το νόημα των εικόνων, δημιουργώντας συνειρμούς ειδόλων συνομιλώντας με το θέμα και τον εαυτό τους!
Γιώργος Αναστασιάδης
