To Φωτογραφικό Kέντρο Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της 2ης Photobiennale/21ης Διεθνούς Φωτογραφικής Συνάντησης του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης που εφέτος έχει τον γενικό τίτλο: ΤΟΠΟΣ , διοργανώνει μία μεγάλη σπαστή έκθεση, σε επιμέλεια της Ιστορικού της Τέχνης Μαρίας Κενανίδου και με τον γενικό τίτλο Μετα- Θέσις.
Η έκθεση αυτή χωρίζεται σε τρεις επί μέρους υποενότητες, που προτείνονται σαν ξεχωριστές εκθέσεις, σε τρεις διαφορετικούς εκθεσιακούς χώρους. Ένας από αυτούς τους χώρους είναι και αυτός της Αίθουσας Τέχνης του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Πολίχνης, όπου και η παρούσα έκθεση.
Μετα- Θέσις ,
σε επιμέλεια της Ιστορικού της Τέχνης Μαρίας Κενανίδου
Μέσα στην Ηρακλείτεια ροή των πάντων, η διαφραγματική σύλληψη ενός σημείου του τόπου μες το χρόνο συνεχούς εξέλιξης και μεταβολής του, το μεταθέτει: γεωγραφικά, χρονικά, πολιτικά, θρησκευτικά, φιλοσοφικά, ιστορικά, ανθρωπολογικά, ψυχολογικά, συνειδησιακά, αισθητικά, ηθικά, φαντασιακά, ποιητικά, κοινωνικά, πολιτιστικά, υπαρξιακά ...
Η μετάθεση αυτή ενέχει την εντασιακή σχέση τόπου και χρόνου αμεσότερα από οποιαδήποτε μορφή τέχνης όσον αφορά την γενεσιουργό πράξη, την πρόσληψη του έργου αλλά και την ανάγνωση του ζωτικού εναύσματος και την ερμηνευτική υπόθεση του αποτελέσματος αποτύπωσής του. Ο τόπος στο χρόνο και ο χρόνος στον τόπο.
Ο φωτογράφος επιλέγει ένα σημείο εξέλιξης ενός τόπου και το μεταθέτει προσδίδοντάς του παραβατικά λίγο χρόνο επιπλέον μέσω της αποτύπωσης. Δηλαδή επιβάλλοντάς το να υπάρχει μέσω νοητικής διεργασίας αναγνώρισης ταύτισης, αισθητηριακής ψηλάφησης, νοητικής ανακατασκευής.
Ένας τόπος που ο φωτογράφος μέσα από μία διαδικασία αποκλεισμού και αποσιώπησης του όλου, τον επιλέγει, τον ανακαλύπτει και μας τον αποκαλύπτει χωρίς να ταυτοποιείται αυτονόητα. Τόπος που υποδηλώνει την παρουσία ή την απουσία. Τόπος ως πεδίο ύπαρξης, που ο φωτογράφος επιβάλει, υπονοεί.
Εισχωρώντας στο πραγματικό και συνειδησιακό μας περιβάλλον με πολυσήμαντες αναγνώσεις, με εμφανείς ή αφανείς αποφύσεις, προσδιορίζουν και προσδιορίζονται, προτείνοντας την ανανέωση και ωρίμανση της έννοιας του τόπου μέσα από την φωτογραφική μετάθεση.
Η καλλιτεχνική πρόθεση, μέσω της φωτομηχανικής, φυλακίζει τον Τόπο έρμαιο της απόσπασής του από το χρόνο σαν τομή, μετάθεση της στιγμής αποτύπωσης, καταργώντας τον ως εντοπιότητα, μεταθέτει τα όρια προς την σύγκληση ορατού και αόρατου, εικόνας και Λόγου.
Αίθουσα Τέχνης του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Πολίχνης
Μετα- Θέσις ΙΙ ,
Εγκαίνια: Παρασκευή 23Απριλίου 2010, 8.00'μμ
Διάρκεια έως 14 Μαΐου 2010
Ώρες λειτουργίας: Δε έως Πα 9-2μμ & 5-9μμ Σα 9-2μμ www.podp.gr (Τηλ.2310 602303)
Παραγωγή: Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
Διοργάνωση: Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Πολίχνης / Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης
Συμμετέχουν:
Smirnov Nicolas (ISR), Μουρατίδης Ευθύμης (GR), Mistal Katerina (SE), Ράπτης Θανάσης (GR), Wolfgang Brenner (DE), Boris Nemeth (SLOVAKIA).
Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, με αυτή του την έκθεση στην γκαλερί του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Πολίχνης (ΠΟΔΠ), εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στις συνεργασίες του με φορείς και εκθεσιακούς χώρους της πόλης. Είναι υποχρέωση του κάθε σοβαρού περί την τέχνη φορέα, να ανοίγει δρόμους υπέρ της τέχνης που υπηρετεί, υπέρ των δημιουργών που εκπροσωπεί και των φορέων της λοιπής κοινωνίας, υπέρ του διαλόγου όλων με όλους, μέσω του ποιοτικού έργου τέχνης, δρόμους που ενδεχομένως θα οδηγήσουν στην ουσιαστική πνευματική καλλιέργεια, που με τη σειρά της θα απαιτήσει ακόμη πλουσιότερα έργα τέχνης.
Ο ΠΟΔΠ, που εφέτος γιορτάζει τα 30 χρόνια παρουσίας στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης, δίνει το δικό του αγώνα για μία νέα ταυτότητα του χώρου στη σύγχρονη παγκόσμια καλλιτεχνική αντίληψη. Με έναν ισόγειο χώρο (από τον οποίο καθημερινά διέρχονται ή συχνάζουν για διάφορους λόγους πολλοί κάτοικοι της περιοχής) πολύ καλών εκθεσιακών μεγεθών, υλικοτεχνικής υποδομής και με Καλλιτεχνικό Διευθυντή έναν από τους πλέον αρμόδιους, τον Γιώργο Τσακίρη, προσπαθεί να δημιουργήσει όλες εκείνες τις συνθήκες, που χρειάζονται για την ανάπτυξη του καλλιτεχνικού δυναμικού της Πολίχνης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Με εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και με πολυποίκιλα εκπαιδευτικά προγράμματα, προσπαθεί να φέρει τους πνευματικούς ηγέτες και την πολιτιστική κληρονομιά σε επαφή και διάλογο με όλες τις ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες της πόλης, από τους γηραιότερους μέχρι τους νεότερους, ώστε, ειδικά τους τελευταίους, να τους πείσει να τον εμπιστευτούν για να διοχετεύσουν όλη τους την ενέργεια και τη δημιουργικότητα, όπως λέει ο Πρόεδρος του ΔΣ ΠΟΔΠ Πέτρος Φραγκόπουλος, με τέτοιο τρόπο, που η διαφορετική φωνή τους προς την κοινωνία να γίνει πράξη πολιτισμού και συγχρόνως διαμαρτυρία, για ότι τους βασανίζει και τους θέτει στο περιθώριο.
Λίγα λόγια για τα έργα:
Η Mistal Katerina παλιά γνώριμος και φίλη του Φωτογραφικού Κέντρου, με την αναγγελία της προκήρυξης του θέματος της έκθεσης, εμπνεύστηκε μία ειδική εγκατάσταση, βασισμένη στην εν ψυχρώ δολοφονία του μαθητή Αλέξη από αστυνομικό, μία είδηση που εκείνες τις ημέρες έκανε το γύρο του κόσμου. Σε ένα στενό και αδιέξοδο φωτογραφικό studio ένας ένστολος, φορέας ποιάς εξουσίας άραγε, βιαιοπραγεί επί ενός νέου. Οι χιλιάδες εικόνες με μορφή σκηνές από μία ταινία, τυπώνονται σε ενιαία σύνολα σαν δυσδιάκριτα αφηρημένα έργα (αναφορά στην αφαίρεση) και σε λουρίδες (αναφορά στις αντίστοιχες της αστυνομίας). Με αυτά τα δύο υλικά, ανάλογα με τον κάθε φορά χώρο, ο επιμελητής , σαν ένας άλλος επιθεωρητής, ορίζει τον τόπο του εγκλήματος που διαπραγματεύεται η τέχνη, το νέο της αυτοσυνείδησης.
Δίπλα ακριβώς, ο Ευθύμης Μουρατίδης συνεχίζοντας τον προβληματισμό του για την πορεία του ανθρώπου από τη ζωή στο θάνατο (κάτι που έχουμε δει και στα video του), δημιουργεί έναν τόπο νεκροτομείου, σε φυσικό μέγεθος. Η μεγάλη πόρτα του ψυγείου αντανακλά με όλες τις λεπτομέρειες τον γύρο της χώρο, τα φώτα του, το φωτογράφο, εν τέλει την εικόνα μας. Το εδώ και το επέκεινα, το εμπρός και το πίσω, το φανερό και το κρυμμένο, ένα. Το ποιος βρίσκεται από τη μία μεριά και ποιός από την άλλη, είναι να μας απασχολήσει σοβαρά. Τα μεταλλικά έπιπλα της καθημερινότητάς μας, που τόσο μοιάζουν με αυτά της διεκπεραίωσης, που είναι το χαρακτηριστικό του χώρου αποθήκευσης των νεκρών, κάνουν ποιο έντονο το ερωτηματικό.
Στο ίδιο πλαίσιο της ανάπτυξης του εικαστικού έργου στο χώρο όπου εκτίθεται, με τρόπο ώστε να δημιουργεί ένα δικό του νέο χώρο, κινήθηκε και η ανάπτυξη των έργων του Smirnov Nicolas. Αφορμή για το έργο του έχει σταθεί η καθολική απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Με αυτό το νόμο οι καπνιστές βρίσκουν την ευκαιρία να αποδράσουν από το ουδέτερο και κρύο περιβάλλον του γραφείου, και να βγουν στο δρόμο, να αναπνεύσουν φρέσκο αέρα, να δουν τα ματάκια τους λίγο ορίζοντα και κάποιες μακρινές προοπτικές, να έχουν την ψευδαίσθηση, έστω, ότι ξαναεντάχθηκαν στη ζωή, να βρεθούν μαζί μας. Το κτήριο μένει μετωπικά πίσω και η εικόνα κοιτάζει εμάς. Τα σώματα αφήνουν πίσω τους το οίκημα και έρχονται προς τα εμάς, εμείς είμαστε το περιβάλλον τους. Πρόκειται για ένα διάλειμμα στη μονότονη δουλειά του αποστειρωμένου γραφείου, με έναν παραχωρηθέντα ελεύθερο χρόνο. Μόνο που την ελευθερία του ο καθένας την χειρίζεται με τον δικό του τρόπο, και εκεί αρχίζει το ερωτηματικό.
Ο Wolfgang Brenner βγαίνει και αυτός στο δρόμο, για να φωτογραφίσει, όμως, όχι αυτά που συμβαίνουν πάνω, γύρω ή δίπλα του, αλλά τον ίδιο το δρόμο, την άσφαλτο. Δεν τον ενδιαφέρει η ζωή στο δρόμο. Η φωτογραφία δρόμου, που σε όλα τα βιβλία φωτογραφίας αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, δεν του λέει τίποτε. Τον ενδιαφέρει μόνον να στρέψει την προσοχή μας επάνω σε αυτό το νέο αντικείμενο της σύγχρονης καθημερινότητας. Τη νέα ευχή και κατάρα. Η άσφαλτος μικραίνει τις αποστάσεις και ταυτόχρονα χωρίζει τόπους. Η άσφαλτος επιτρέπει να αυξάνουμε την ταχύτητα μετακίνησης, αλλά δεν αφήνει χρόνο παρατήρησης του δια μέσου. Οι γραμμές επάνω της προστατεύουν και την ίδια στιγμή, ρομποτοποιούν. Όπως και στο video του υποφαινόμενου για την έκθεση ΔΡΟΜΟΙ, η άσφαλτος μετατρέπεται σε αντικείμενο που έχει πολλά να μας πει για τη ροή του χρόνου.
Ο Θανάσης Ράπτης, υπάλληλος που μόλις βγήκε στη σύνταξη, παρουσιάζει ένα, επίσης, σύνθετο έργο χώρου. Δημιουργεί ένα μικρό και ασφυκτικό δωμάτιο, στο εσωτερικό του οποίου ο θεατής με κάποιο κόπο μπορεί να δει μία ταινία. Η ταινία έχει θέμα την εικόνα του δρόμου, που έβλεπε τόσα χρόνια ο καλλιτέχνης από το πόστο του στην τράπεζα, την εικόνα της ζωής κάπου εκεί, μακριά, μέσα από τη βιτρίνα/τζαμαρία της επιχείρησης. Η δυσκολία του να παρακολουθήσει ο θεατής αυτήν την ταινία, προβάλλεται από τις δεκάδες γραβάτες που έχουν απλωθεί στο άνοιγμα αυτού του κλειστού χώρου. Πρόκειται για τις γραβάτες που αγοράστηκαν ή δόθηκαν για να σφίγγουν το/στο λαιμό του υπαλλήλου, κατά τη διάρκεια της εργασίας, όλα αυτά τα χρόνια. Η ταυτότητα, που παραχωρήθηκε στον υπάλληλο με την είσοδο στην υπηρεσία και κολλήθηκε στην πρόσοψη της εγκατάστασης, ορίζει με τον καλλίτερο τρόπο τα χρόνια που πέρασαν.
Τέλος, τον κύκλο του αμφίσημου χώρου και τόπου κλείνει, ο Boris Nemeth που συμμετέχει με ένα μεγάλο σε διαστάσεις έργο. Ένα έργο που καλύπτει το μοναδικό άνοιγμα του χώρου της έκθεσης προς το φως. Η φωτογραφική εικόνα, με αυτόν τον τρόπο γίνεται διάφανη, ενώ δεν έχει τυπωθεί σε χαρτί για τέτοιες ανάγκες. Το μέγεθος προσομοιάζει τον πραγματικό και τον φωτογραφημένο χώρο. Το έργο βρίσκεται πριν το πορτοπαράθυρο ή πίσω του, σαν να θέλει να μας δείξει αυτό που πιθανώς θα βλέπαμε έξω αν θέλαμε να κοιτάξουμε μέσα του. Και ποιόν χώρο ορίζει αυτό το μπρος - πίσω; Ο πνευματικός χώρος που οριοθετεί, μοιάζει με αυτόν για τον οποίο μας μιλάει. Μας δείχνει ένα αερόστατο, που όμως είναι στο έδαφος. Βρίσκεται σε ένα οικόπεδο ή μήπως σε κάποιο κοινόχρηστο χώρο, μήπως σε κάποιο τσίρκο; Και η εικόνα για τι μας ομιλεί, τι μπορεί να θέλει να πει; Τι έχει να πει και ο τίτλος μιας εφημερίδας, σαν διαφήμιση, επάνω στο αερόστατο, το οποίο είναι μόνο και εγκαταλελειμμένο. Δεν υπάρχουνε ειδήσεις; Δεν υπάρχουνε θέματα να συζητήσουμε; Που είναι αυτοί που το στήσανε; Που είναι αυτοί που θα πετάξουν ψηλά μαζί του; Που είναι, έστω, αυτοί που το φυλάνε;
Μα επιτέλους, τι φωτογραφίζουν οι φωτογράφοι σήμερα, για ποια πράγματα μας μιλάνε και πως; Πως πρέπει να είναι η φωτογραφία σήμερα;
Βασίλης Καρκατσέλης
