ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΒΡΑΔΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ADELA FERNANDEZ (MEXICO)
Το πεπρωμένο είναι κάτι που το ονειρεύεσαι;
Ή είναι το όνειρο που μετατρέπεται σε πεπρωμένο;
Σας προσκαλούμε, το βράδυ της Δευτέρας 31 Μαΐου, στις 20,30,
στο CAFE BAZAAR, Παπαμάρκου 34, Πλατεία Άθωνος, τηλ 2310241817
σε μία ξεχωριστή συνάντηση με τη Μεξικάνα δημιουργό Adela Fernadez,
(που θα μας τιμήσει με την παρουσία της).
Σε δραματοποιημένη απόδοση από την ομάδα ΕΝΔΟΧΩΡΑ θα διαβαστούν αποσπάσματα από το τελευταίο βιβλίο της, ATENEA, (εκδόσεις ALIENTO), που έχει την ιδιομορφία να είναι γραμμένο ταυτόχρονα στα Ισπανικά (στις αριστερές σελίδες) και στα Ελληνικά (στις δεξιές) σε μετάφραση Δημήτρη Γιαννίση.
Ο Θανάσης Ράπτης θα αναφέρει κάποια ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία για την Adela.
Η εικαστικός Σοφία Κυριακάκη θα μιλήσει για αυτή και θα μας βοηθήσει στις μεταφράσεις.
Θα προβληθεί slide show του Βασίλη Καρκατσέλη με εικόνες από το σπίτι της Adela και την τελευταία του επίσκεψη στην Πόλη του Μεξικού.
Η εκδήλωση πραγματοποιήται στα πλαίσια της μηνιαίας συνάντησης του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, τη Δευτέρα 31 Μαΐου, ώρα 20,30, στο CAFE BAZAAR, Παπαμάρκου 34, Πλατεία Άθωνος, τηλ 2310241817
Χώρος συνάντησης θα είναι -όπως και τον προηγούμενο μήνα- ο πρώτος όροφος -επάνω αίθουσα του. Οι μηνιαίες συναντήσεις είναι ανοικτές προς όλους, φωτογράφους και μη.
Η ADELA FERNANDEZ γεννήθηκε στο Mexico City του Mexico το 1942. Έχει σκηνοθετήσει πρωτοποριακές ταινίες μικρού μήκους και έχει συγγράψει πολλά θεατρικά έργα. Οι δημοσιεύσεις της άπτονται πολλών διαφορετικών πεδίων όπως ανθρωπολογία, ιστορία και λαϊκή τέχνη και πάντα επικεντρώνονται στον ενθουσιασμό της με την ανθρώπινη επαφή. Τα λογοτεχνικά της κείμενα έχουν να κάνουν με το μαγικό, τις περιπέτειες της ψυχής και τον σουρεαλισμό. Η Adela είναι κόρη του Emilio "El Indio" Fernandez κατά γενική ομολογία του μεγαλύτερου και διασημότερου Μεξικανού σκηνοθέτη.
Στο Coyoacan, την Adelita, την κόρη του Emilio Indio Fernandez, την αποκαλούσαν το φυλακισμένο κοριτσάκι. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια ζώντας από κοντά τα περίφημα πάρτι του πατέρα της, όπου συμμετείχε όλη η αφρόκρεμα της Μεξικάνικης διανόησης της εποχής. Όταν όμως έσβηναν τα φώτα και ο Indio έφευγε εκτός για να γυρίσει κάποια από τις ταινίες του, η μικρή Adela έμενε μόνη, φυλακισμένη στο κάστρο του πατέρα της, περιτριγυρισμένοι από υπηρέτες. Ήταν τόσο πολλά αυτά που γέννησε η φαντασία της μέσα στη μοναξιά της παιδικής της ηλικίας, άκουσε τόσο πολλές ιστορίες από τις παραμάνες της, ήταν τόσες οι αποκαλύψεις που είχε σαν αρχαιολόγος και ανθρωπολόγος, που δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι στα διηγήματά της μπλέκει τόσο τέλεια το φανταστικό με το ρεαλισμό.
Η Adela Fernandez δίνει τον ορισμό των διηγημάτων της
Ορίζω το διήγημα ως ένα σύνολο από ιδέες, εικόνες, εμπειρίες και μύθους που συνδυάζονται στο υποσυνείδητο και φανερώνουν ένα είδος πραγματικότητας: τη λογοτεχνία.
Ένα διήγημα, τουλάχιστον ένα δικό μου διήγημα, είναι σαν ένα όνειρο που δραπετεύει από τον κόσμο των ονείρων και, κατακερματισμένο και δια της πλαγίας οδού, εγκαθίσταται στη συνειδητή πραγματικότητα, στην καθημερινότητα, φέρνοντας αποτελέσματα στο πεδίο του συναισθήματος και της σκέψης. Η λογοτεχνική διεργασία συνίσταται στο να παγιδεύει όλα εκείνα τα καθοριστικά και ερεθιστικά αποσπάσματα, να τους δίνει σώμα και υπόσταση μέχρι να καταφέρουν να πουν την ιστορία τους σα να πρόκειται για ένα πραγματικό σπουδαίο γεγονός.
Η ζωή υπήρξε σκληρή μαζί της όταν στη συνέχεια έχασε τη μοναχοκόρη της Athena, μισή Ελληνίδα, πριν καλά καλά κλείσει τα τριάντα. Είναι όμως από τους ανθρώπους που δεν το βάζουν κάτω και έτσι μετέτρεψε την απέραντη θλίψη της σε τέχνη.
Ο Gabriel Garcia Marquez έγραψε για τα διηγήματά της: "Κείμενα μεγαλειώδη, που με έχουν αποπλανήσει και δε λένε να σβηστούν από τη μνήμη μου, από την πολύ σοβαρή, πολύ λυπημένη και σκοτεινή Adela Fernandez, τη νέα διηγηματογράφο που μας εκπλήσσει".
Έτσι παραμένει μέχρι και σήμερα, για όσους έχουν την τύχη να την γνωρίζουν από κοντά. Μια γλυκιά, διαρκώς θλιμμένη φιγούρα, μια ανοικτή αγκαλιά, "μια μαμά-κλώσα" όπως της αρέσει να χαρακτηρίζει χαριτωμένα τον εαυτό της...
Θανάσης Ράπτης
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΑDELAS στη βραδυά
σε μετάφραση της Σοφίας Κυριακάκη
To 1965 στη Νέα Υόρκη γνώρισα το Διονύσιο, με τον οποίο απέκτησα μία κόρη που την ονόμασα ATENEA. Ήταν μία εφήμερη περιπέτεια. Ένα ρομάντζο. Δεν ειδωθήκαμε ποτέ ξανά, μέχρι που η ATHENEA στα 28 της χρόνια, αποφάσισε να γνωρίσει τον πατέρα της. Δε γνωρίζαμε το επίθετό του και τον τόπο καταγωγής του.
Ένα μέρος του βιβλίου μου, μιλάει για την περιπέτεια της αναζήτησης ενός αγνώστου πατέρα. Τον βρήκε στην Κεφαλονιά. Εκείνον τη γυναίκα του και τα επτά παιδιά του. Έξι κορίτσια και ένα αγόρι. Δεχθήκανε την Αθηνά με μία μεγάλη γενναιοδωρία.
Είναι δύσκολο, πάρα πολύ δύσκολο, να μιλήσω για την κόρη μου, κόρη αγαπημένη και λατρεμένη που έχει κιόλας περάσει από την πύλη του κάτω κόσμου. Αυτό συνέβη με πόνο και μας κάνει να σκεφτούμε τα δύο βασικά ερωτήματα, του γιατί γεννιόμαστε, και γιατί πεθαίνουμε. Κάτι που μας αναγκάζει να σκεφτούμε και το αιώνιο ψάξιμο της ευτυχίας και του δράματος που μπορεί να μας παρέχει η ζωή.
Με μεγάλη μου έκπληξη, γράφοντας αυτό το βιβλίο, αυτά τα ερωτήματα, που ποτέ δεν έχουν απάντηση, έχασαν τη σημασία τους. Τα απλά πράγματα αποκτήσαν σημασία, πλέον. Πως μύριζε η κόρη μου; Ποιοι ήταν οι τόνοι της φωνής της; Πόσο μακριά ήταν τα μαλλιά της; Τι εκφράζανε τα μάτια της; Πόσες ώρες κοιμότανε; Τι ονειρευότανε; Ποιες ήτανε οι αγωνίες της; Ποια τα γούστα της και τι δεν της άρεσε; Ποιοι ήταν οι φόβοι της και από πού αντλούσε τη δύναμη να αντιμετωπίζει τη ζωή;
Πολύ σημαντικές ήταν και οι συγκυρίες, οι στιγμές από τις οποίες πέρασε με την παρουσία μας. Πότε το αισθάνθηκε; Πότε κατάλαβε ότι θα πέθαινε; Μου ζήτησε να γράψω κάτι, ένα γράμμα, ένα μεγάλο γράμμα, για την Ελληνική οικογένειά της, τα ετεροθαλή αδέλφια της, τα παιδιά του Διονύσιου και της Καλυψώς, για να μαθαίνανε κάτι για εκείνη. Διηγήσου πως ήτανε η παιδική μου ηλικία, δε με έχουν γνωρίσει καλά, δεν έχω χρόνο για να με γνωρίσουν, κάνε μου αυτή τη χαρούλα, και θα σε ευγνωμονώ όλη μου τη ζωή. Και θεέ μου, όταν μου ζήταγε αυτό, όταν μίλαγε για το γράμμα της, μένανε λιγότερο από δύο ώρες ζωής.
Εκείνη τη νύχτα η αρρώστια της την υποχρέωσε να φουσκώσει ένα μπαλόνι. Νομίζω για να ασκήσει τα πνευμόνια της. Προσπάθησε με δύναμη να το φουσκώσει. Εκείνη τη στιγμή, καθώς το φούσκωνε, θυμήθηκα τα μπαλόνια που φούσκωνε για τις παιδικές εορτές που διοργάνωνε.
Πεθαμένη εκείνη. Πήρα το φουσκωμένο μπαλόνι στο σπίτι. Κουνιόταν στο δωμάτιό μου. Ο άνεμος το ανέβαζε, το κατέβαζε, το κύλαγε στο πάτωμα. Η τελευταία ανάσα της κόρης μου. Σιγά - σιγά ξεφούσκωσε, μέχρι που έμεινε ένα κομμάτι πλαστικό χωρίς ανάσα.
Η ζωή σταματά. Αυτό είναι όλο; Όχι. Ο αναγνώστης του βιβλίου θα γνωρίσει λιγουλάκι την ATENEA. Θα γνωρίσει τη δύναμη του πνεύματός της και το λαμπρό αστέρι που μας έχει αφήσει.
Το βιβλίο γράφτηκε για την οικογένεια, τους φίλους. Ο κόσμος, όμως, άρχισε να έρχεται στο σπίτι για να το αγοράσει. Από τα χίλια αντίτυπα, έμειναν μόλις είκοσι και τα έφερα μαζί μου, σε αυτή την πρώτη παρουσίαση της συγγραφικής μου δουλειάς στην Ελλάδα.
Κολάζ αποσπασμάτων από το βιβλίο ATENEA (εκδόσεις ALIENTO)
όπως διαβάστηκε στη βραδυά
Ο πιο βαθύς θρήνος που έχω βιώσει ποτέ, ήταν όταν πάτησα για πρώτη φορά την ελληνική γη. Η Ελλάδα δεν ξέρει πόσο έχω υποφέρει από τη δύναμη της έλξης της.
Τώρα που έχει πεθάνει η Αθηνά, η κόρη μου, κατάλαβα ότι δεν έχει να κάνει με παλιές μετενσαρκώσεις και παράξενες δυνάμεις. Απλώς από προαισθάνθηκα ότι θα γινόμουν μητέρα της Αθηνάς, ενός πλάσματος που θα ήταν μισή Μεξικάνα και μισή Ελληνίδα, και για να εκπληρώσω αυτό το πεπρωμένο, ή για να πραγματοποιήσω αυτό το όνειρο, πήγα να βρω τον πατέρα της, του ζήτησα να με αφήσει έγκυο και γέννησα την κόρη μου, με μόνη εγγύηση τα οράματα και τη λατρεία μου για κάθε τι ελληνικό.
Αυτό το πάθος που νοιώθω για την Ελλάδα δικαιολογείται και εξηγείται με τη γέννηση της κόρης μου. Το πάθος μου για τον ελληνικό κόσμο δεν ήταν τίποτε περισσότερο από την προετοιμασία για να την αγαπήσω. Ήταν το έναυσμα για να την συλλάβω και να δώσω νόημα στην ύπαρξή της.
Όταν ήταν μικρή, μου άρεσε να της διηγούμαι αποσπάσματα από την ελληνική μυθολογία. Βέβαια εκείνη αντιλαμβανόταν τους μύθους σαν αλήθειες και αναγνωρίζω ότι έτσι της δημιούργησα μεγάλη σύγχυση.
Σίγουρα δεν θα τον γνωρίσεις ποτέ, αλλά θα τον βρεις προσωποποιημένο σε όλη την Ελλάδα. Όταν πάμε στην Ελλάδα, θα νοιώσεις την παρουσία του πατέρα σου στα νησιά, στη θάλασσα, στη γη, στον ελληνικό πολιτισμό, την παρηγορούσα.
Όταν ήταν πολύ μικρή, καθόμουν να δουλέψω στη γραφομηχανή και ήταν βέβαιο ότι η Αθηνά θα ερχόταν να με ρωτήσει για το Διονύσιο. Μια μέρα που δούλευα σε ένα άρθρο που με δυσκόλευε, πλησίασε όπως πάντα, να με ρωτήσει για τον πατέρα της: << Μα σου είπα ότι ο μπαμπάς σου είναι όλη η Ελλάδα, άσε με να συγκεντρωθώ στη δουλειά μου>>. << Η Κρόπολη είναι ο μπαμπάς μου;>>, << Ναι η Ακρόπολη είναι ο πατέρας σου>>. << Το γλυκάκι καμπάς είναι ο μπαμπάς μου;>>, << Ναι, ο μπακλαβάς είναι ο μπαμπάς σου>>. << Τα νησιά είναι ο μπαμπάς;>>, << Ναι, όλα τα ελληνικά νησιά είναι ο μπαμπάς σου>>. << Η Κλυναίστρα είναι ο μπαμπάς;>>, << Η Κλυταιμνήστρα είναι θεία σου και ο Μινώταυρος το κατοικίδιό σου. Σταμάτα πια να με ρωτάς! Δεν βλέπεις ότι δουλεύω;>>
<< Η Ελλάδα είναι ο μπαμπάς μου;>>, και φτου κι απ την αρχή.
Μαμά, που γεννιούνται τα θαύματα;
Μαμά, γιατί κλαίνε οι ιτιές και οι άνθρωποι δεν τις παρηγορούν;
Μαμά, γιατί δε θυμάμαι τότε που ήμουν μεγάλη;
Μαμά, γιατί ο μπαμπάς μου μεταμορφώθηκε σε χώρα;
Μαμά τα νησιά βουλιάζουν στο νερό για να κοιμηθούν;
Μαμά, όταν η σκιά μου δεν είναι μαζί μου, που πάει βόλτα;
Μαμά, γιατί την ημέρα δε βλέπω τους ανθρώπους που βλέπω στον ύπνο μου;
Μαμά, γιατί φτιάχτηκα σε μια κοιλιά μεταχειρισμένη;
Μαμά, γιατί η ψυχή μου δε μου δίνει σημασία;
- Πως δε σου δίνει σημασία;
- Εσύ λες ότι τα ωραία πράγματα τα πετυχαίνεις με την ψυχή σου, κι εμένα όλα μου βγαίνουν άσχημα. Δε μπορώ να ζωγραφίσω έναν ωραίο σκύλο.
Επιλογή αποσπασμάτων για την ανάγνωση
Θεατρική Ομάδα Ενδοχώρα
Ιωάννα Ευθυμιάδου
Γιώργος Καμπούρης
Όλγα Καλαμάρα
Γιούλη Πανταζοπούλου
Σοφία Σπυρίδου
Τατιάνα Κωνσταντινίδου
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΚΑΤΣΕΛΗ
Αγαπητοί φίλοι,
σας ευχαριστώ που με την παρουσία σας κοσμείτε την αποψινή βραδιά και τιμάτε την υψηλή καλεσμένη μου, την Adela Fernadez από το Μεξικό. Η Adela Fernandez βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη με την ευκαιρία της έκθεσης ENCORΤARTE, Καλλιτεχνική Ανταλλαγή Ελλάδας - Μεξικού.
Η ENCORΤARTE με τίτλο Δύο Ωκεανοί, Μία Θάλασσα, είναι ένα project, που ξεκίνησε πριν τρία σχεδόν χρόνια, σαν ιδέα και επιμέλεια της Ελένης Φαζάκη. Η πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε πέρσι στο Μεξικό, με την παρουσίαση εκεί Ελλήνων καλλιτεχνών και συνεχίζει αυτή την εποχή, με την παρουσία μερικών Μεξικανών καλλιτεχνών στην Ελλάδα. Έδειξαν τα έργα τους στην Αθήνα και τώρα ήλθε η σειρά της Θεσσαλονίκης.
Πριν τρεις ημέρες, στα πλαίσια αυτής της ιδέας και των πολιτιστικών συνεργασιών και αλληλοεπιδράσεων που επιθυμούν αυτές οι ανταλλαγές, είχαμε ένα κοινό workshop χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλλών Τεχνών του ΑΠΘ. Προχθές εγκαινιάσαμε στην Γκαλερί Vlassis Art Com την έκθεση της Σοφίας Κυριακάκη, σήμερα σας παρουσιάζουμε τη συγγραφέα της αποστολής και την Τετάρτη θα εγκαινιάσουμε την έκθεση που μόλις σήμερα ήλθε από την Αθήνα. Η έκθεση αυτή θα παρουσιαστεί στο Κέντρο Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, στο καινούργιο κτήριο στην αλάνα της Τούμπας, Γρηγορίου Λαμπράκη και Κλεάνθους. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα γίνουν την Τετάρτη 2 Ιουνίου στις 8 το απόγευμα και είστε όλοι ευπρόσδεκτοι. Προσκλήσεις θα βρείτε στην είσοδο. Είναι μια σύνθετη έκθεση με φωτογραφία, χαρακτική, ζωγραφική, κολλάζ, σχέδιο, μικτές τεχνικές και εγκαταστάσεις, που δεν θα σας απογοητεύσουν.
Στα πλαίσια αυτού του προγράμματος, του ENCORΤARTE, που τώρα έφερε στην Ελλάδα τους Μεξικανούς καλλιτέχνες, 10 Έλληνες δημιουργοί, όπως είπα και προηγουμένως, ανάμεσά τους και ο ομιλών, επισκεφτήκαμε το Μεξικό το 2009, παρουσιάζοντας τη δουλειά μας στο San Louis Potosi, που είναι μία πόλις βόρεια της πρωτεύουσας και στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Αυτόνομου Πανεπιστήμιου του Μεξικού, στην Πόλη του Μεξικού.
Αυτή η δεύτερη παρουσίαση της δουλειάς μας στην Πόλη του Μεξικού, στάθηκε η αφορμή να γνωρίσω την Adela, αφού στο υπέροχο και άκρως φιλόξενο σπίτι της, υπότροφος σχεδόν, έμενα.
Είχε διαμεσολαβήσει και φροντίσει για αυτό, μία άλλη ευγενική κυρία, η Νατάλια Μορελεόν.
Η μία ευτυχής συγκυρία πάνω στην άλλη. Η Νατάλια ήταν, ή έτσι τουλάχιστον την εξέλαβα εγώ, η ψυχή, το κέντρο των Μεξικανών φίλων της Ελλάδας. Μέσω αυτής γνώρισα πολλούς Μεξικάνους που μαθαίνανε Ελληνικά σαν τρίτη γλώσσα, γνώρισα Μεξικανούς που είχανε επισκεφτεί, μία τουλάχιστον φορά την Ελλάδα και είχανε άποψη για αυτή, γνώρισα, γενικά, ενδιαφέροντες ανθρώπους από τους οποίους, το λιγότερο, έμαθα πολλά για το σημερινό Μεξικό. Με κάποιους από αυτούς συνεχίζω την αλληλογραφία ακόμη. Μερικών θα δείτε τα πορτρέτα στην προβολή.
Δεύτερη ευτυχής συγκυρία και έκπληξη και τιμή, ήταν το γεγονός πως η έκθεσή μας, φιλοξενήθηκε σε έναν χώρο μυθικό για εμένα. Στην αρχιτεκτονική σχολή του Αυτόνομου Πανεπιστήμιου της Πόλης του Μεξικού ακριβώς απέναντι από την ανάγλυφη τοιχογραφία του Siqueiros και το κτήριο της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου. Μας χώριζε ή μάλλον μας ένωνε μία τζαμαρία. Η έκθεσή, δηλαδή, όπου εξέθετα έργα μου, επικοινωνούσε οπτικά με δύο από τα κτήρια που με είχαν αναγκάσει, κάποτε, να ταξιδέψω στην υπέροχη αυτή χώρα για να μελετήσω, δυο κτίρια σταθμούς στην ιστορία της Μεξικάνικης Τοιχοζωγραφικής Επανάστασης. Επρόκειτο, τότε, να εκδώσω ένα βιβλίο για την Μεξικάνικη Τοιχοζωγραφική Επανάσταση, και δύο από τα κτήρια που είχα ψάξει, τότε και με πολύ κόπο είχα βρει, γιατί κανείς δε μπορεί να φανταστεί την έκταση αυτού του πανεπιστημίου, όχι μόνο βρισκότανε τώρα, εξ αποκαλύψεως, απέναντί μου, αλλά εξέθετα στο περιβάλλον τους. Είναι κτήρια με έργα από τους μουραλίστες καλλιτέχνες ανάγλυφα, στις τρεις διαστάσεις, όχι μόνο ζωγραφιστά, όχι μόνο στην πρόσοψή τους και έπρεπε να τα δω, να κατανοήσω τις προτάσεις των δημιουργών τους, να μελετήσω τις λύσεις που προτείνανε, για να γνωρίζω τα επιτεύγματά του μουραλιστικού κινήματος που εκείνη την εποχή πρότεινα στους Έλληνες ζωγράφους και δημιουργούς, στους δήμους, στους αρχιτέκτονες και κατασκευαστές ιδιωτικών και δημοσίων κτηρίων. Όφειλα στον εαυτό μου να κατανοήσω βαθύτερα το κίνημα, που καταργούσε τη ζωγραφική του καβαλέτου και έβαζε τη ζωγραφική με περιεχόμενο, (όχι τη διακοσμητική ζωγραφική) σε κοινόχρηστους χώρους, στις εξωτερικές πλευρές των κτηρίων. Τέλος πάντων, εκεί εξέθετα, σε φορτισμένο για εμένα πεδίο.
Ατυχώς για εσάς, είμαι ένας από τους φωτογράφους του ελάχιστου, που σημαίνει δε βγάζω φωτογραφίες καταγραφής ή περιγραφής και έτσι δε θα μπορέσω να σας βοηθήσω με την προβολή που θα ακολουθήσει, να σας βοηθήσω να δείτε όλα όσα εννοώ, αλλά, μια γεύση, έστω και από μακριά αυτού του χώρου θα πάρετε. Άλλωστε δεν είμαστε εδώ για την Μεξικάνικη Τοιχοζωγραφική Επανάσταση.
Τρίτη περίεργη σύμπτωση ή συγκυρία ήταν το ποιος ήταν ο πατέρας της Adela, το σε ποιού το σπίτι έμενα. Ήταν ο INDIO . Ο indio ήταν ένας από τους σημαντικότερους κινηματογραφιστές του Μεξικού τις ταινίες του οποίου γνώριζα, κάτι σαν τον δικό μας Αγγελόπουλο, δηλαδή, κι ας μην έχουνε σχέση οι ταινίες τους. Ο Indio ταυτόχρονα, ήταν ένας γιγαντόσωμος γόης ηθοποιός και την ίδια στιγμή ένας μέσα σε όλα, ένας συμμετέχων στο πολιτικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας του. Τα έργα του, είναι αυτές οι παλιές ταινίες που βλέπουμε για το Μεξικό στα αφιερώματα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Και οποία σύμπτωση; Εκείνη τη χρονιά, δηλαδή μόλις τρεις - τέσσερεις μήνες πριν εγώ ταξιδέψω στο Μεξικό, στο παλαιό αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης, είχαμε μία έκθεση φωτογραφίας του φωτογράφου των ταινιών του Indio, του πατέρα της Adela, μία έκθεση στην οποία είχα ξεναγήσει πολλούς φίλους και μαθητές. Κατά τη διάρκεια αυτών των ξεναγήσεων, είχα βγάλει μία φωτογραφία της φωτογραφίας του πατέρα της, φωτογραφία που μόλις πριν φύγω για το Μεξικό (να μείνω στο σπίτι του, φυσικά χωρίς να γνωρίζω το παραμικρό για τον τόπο φιλοξενίας μου) είχα υποβάλει για έκθεση σε ένα project για φωτογραφίες φωτογραφιών, φωτογραφία after τη διαβάζουμε στα βιβλία.
Τέταρτη έκπληξη αυτής της διαμονής ήταν η περιοχή όπου βρισκόταν αυτό το σπίτι. Στο koyoakan. Το koyoakan ήταν, κάποτε, ένα μικρό χωριό έξω από το παλιό κέντρο της Πόλης του Μεξικού. Με ήσυχα και μεγάλα εξοχικά σπίτια με κήπους, δίχως ακριβές τιμές αγοράς ή ενοικίασης (εξ αιτίας της απόστασης από το κέντρο και τη συνοικία των πλουσίων), μάζεψε τους καλλιτέχνες που χρειάζονταν μεγάλους χώρους και τους διανοούμενους μιας ολόκληρης εποχής στο επαναστατημένο Μεξικό. Το koyoakan εκείνης της εποχής έγινε κάτι σαν το Κολωνάκι των Αθηναίων λογοτεχνών και λοιπών καλλιτεχνών της προηγούμενης πενηνταετίας. Στο koyoakan γινόταν οι συζητήσεις ή πνευματικές μάχες καλυτέρα, που καθόρισαν σε πολλούς τομείς το μέλλον της τέχνης. Στο koyoakan για να σας βοηθήσω να καταλάβετε είναι η συνοικία όπου βρίσκεται το σπίτι της Frida Calo, το εργαστήριο και λίγο πιο κει το μουσείο του Diego Rivera, το σπίτι του Leon Trotski και πολλών άλλων, που σήμερα λειτουργούν σαν επισκέψιμοι χώροι και υπάρχουν σε όλους τους χάρτες. Σε δυο - τρία χρόνια ανάμεσα τους θα αναφέρεται και το Casa του Indio, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε νομική προετοιμασία για τη λειτουργία του από το κράτος. Αυτό το σπίτι θα δείτε από μέσα και έξω με φωτογραφίες (ελλειπτικές φυσικά και στο στυλ μου, αλλά τι να κάνουμε) και ένα ταινιάκι, πιο περιγραφικό του χώρου και της ατμόσφαιρας, που έφτιαξα με τη μηχανή της Λίλας.
Τη δεύτερη ενότητα των φωτογραφιών που θα δείξω, σας την παρουσιάζω σχεδόν χωρίς περικοπές. Θέλω να δείτε τις φωτογραφίες που τράβηξα κατά τη δεκαήμερη παραμονή μου, με τρεις διαφορετικούς τρόπους ανάγνωσης.
Πρώτος είναι η θέληση του να παραμείνουμε στο πνεύμα των ταινιών της σειράς contacts, που βλέπουμε σε αυτό το χώρο. Ο φωτογράφος, δηλαδή, μας επιτρέπει να δούμε το σύνολο των καρέ που τράβηξε και όχι τη μία ή δύο φωτογραφίες που θα επιλέξει αργότερα για να προσθέσει στο portfolio του. Βλέποντάς τις έτσι χωρίς περικοπές, θα καταλάβετε ότι, ο φωτογράφος Βασίλης Καρκατσέλης βρέθηκε στο Μεξικό σαν τουρίστας και όχι για να πραγματοποιήσει ένα συγκεκριμένο φωτογραφικό έργο. Προτιμά να μυρίζει, να βλέπει, να ακούει, να συζητά, παρά να κρύβεται πίσω από την κάμερα. Παρόλα αυτά έχει μαζί του φωτογραφική μηχανή και κάπου - κάπου φωτογραφίζει. Προσέξτε το πόσο άσχετα είναι τα θέματα μεταξύ τους, πόσο ασυνέχεια υφίσταται στον τρόπο προσέγγισης των θεμάτων. Ίσως μόνο τα αγάλματα στα μουσεία φωτογράφισα υπερβολικά. Ήταν μία εποχή που με ενδιέφεραν ιδιαιτέρως οι αλλαγές που προκαλούνται στο πορτρέτο από το φωτισμό. Τα άφησα όλα και ελπίζω να μην σας κουράσουνε πάρα πολύ, αλλά πως αλλιώς θα μπορούσατε να δείτε τις εμμονές μου.
Δεύτερο στοιχείο που θα ήθελα να προσέξετε είναι η σχέση του πραγματικού χρώματος με το χρώμα που φωτογραφίζουμε και με το ασπρόμαυρο. Κατά τη διάρκεια της προβολής θα διαπιστώσετε πως ενώ όλες οι φωτογραφίες είναι έγχρωμες, κάποιες είναι σε βερσιόν με χρώμα και βερσιόν ασπρόμαυρη και μερικές (πολύ λιγότερες) φωτογραφίες είναι μόνο ασπρόμαυρες. Αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που δουλεύω, με τον τρόπο που μελετώ τα αρχεία μου, με το τι ζητώ κάθε φορά. Όπως ξέρετε, οι παλαιότεροι τουλάχιστον, γενικώς η φωτογραφία που κάνω είναι υπερβολικά αφαιρετική και άρα με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το ασπρόμαυρο που από μόνο του είναι μη ρεαλιστικό.
Με την ψηφιακή μηχανή, η από την αρχή χρήση του ασπρόμαυρου φιλμ μου τελείωσε. Το ασπρόμαυρο είναι πλέον εργατοώρες εργασίας μετά τη φωτογράφηση. Τα αρχεία ανοίγουν στον υπολογιστή με χρώμα και αν παρουσιάζουν ενδιαφέρον, μετατρέπονται σε ασπρόμαυρα. Αυτά που θα δείτε μόνο ασπρόμαυρα δουλεύτηκαν για οικονομία χώρου και χρόνου πάνω στο πρωτότυπο, γιατί έκρινα, τότε, πως το χρώμα δεν είχε την παραμικρή αξία. Στις εικόνες που έχω και χρωματιστές και ασπρόμαυρες προσέξτε πόσο αλλάζει το image από τη μία στην άλλη. Σε κάποιες είναι πιο ενδιαφέρουσες οι ΑΜ εκδοχές ενώ σε κάποιες άλλες οι ΑΜ είναι από λίγο έως υπερβολικά άτονες μπροστά στη χρωματιστή εκδοχή τους. Ίσως γιατί δεν προχώρησε η επεξεργασία τους και τις βλέπουμε στην πρώτη εκδοχή που μας έδωσε το grayscale, ίσως γιατί η δύναμή τους βρισκόταν μόνο στο χρώμα τους.
Προσέξτε ακόμη, πόσο διερευνητικές είναι αυτές οι μετατροπές. Ακόμη δοκιμάζονται τα αρχεία. Από τότε άνοιξαν ξανά μόλις προχθές, με το που έμαθα για τον ερχομό της Adelas και αποφασίσαμε αυτήν την παρουσίαση. Τα αρχεία μου από τέτοιες εκδρομές τα ανοίγω χρόνια μετά, τότε που τα συναισθήματα για τις καταστάσεις που φωτογραφίστηκαν χάθηκαν τελείως. Οι φωτογραφίες εξετάζονται για την αξία τους σα φωτογραφίες και όχι γιατί μου θυμίζουν κάτι. Τι κάνω στο ενδιάμεσο; Σε εποχές πνευματικής στειρότητας ή αναμονής για κάτι, ένα αρχείο εκδρομής μπορεί να ανοίγει έστω και για δέκα λεπτά για μερική θέασή του. Λήψεις πετιούντε στον κάδο σκουπιδιών ενώ κάποιες άλλες ελέγχονται συγκριτικά ή δοκιμάζονται στο grayscale. Στόχος είναι να φεύγει η σαβούρα, να επιλέγεται από τις πέντε παρεμφερείς λήψεις η καλλίτερη και κάποιες που πιθανώς χρησιμοποιηθούνε, να ετοιμάζονται για το ασπρόμαυρο. Όταν θα έχει έλθει η ώρα του να γίνει κάτι με τις εικόνες αυτής της εκδρομής, από τις εξακόσιες των αρχικών λήψεων πρέπει να έχουν μείνει είκοσι, για να μπορέσω να διαλέξω τις δέκα , τις δύο, τη μία.
Ας προχωρήσουμε όμως.
Καλή απόλαυση και κατόπιν συν ζήτηση.
