Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συμμετέχει και εφέτος με μία σειρά εκθέσεων στο πλαίσιο της δράσης «Δρόμοι του Κουδουνιού».
Την Πέμπτη 5 Φεβρουαρίου, στις 20.00 σας προσκαλούμε
στο Φουαγιέ του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (Μ. Κάλλας 1),
για τα εγκαίνια της ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο «Κωδωνοφορίες».
Στη συνέχεια, στις 21,00, θα παρακολουθήσουμε τη συναυλία «Μουσικές των κουδουνιών» Το πρόγραμμά της περιλαμβάνει:
Α’ μέρος: «Τα αυτιά μας έγιναν κουδούνια!» από τα Μουσικά Σύνολα του Τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Β’ μέρος: Μουσική από το «Δρώμενο των Αράπηδων» από τον Μορφωτικό Πολιτιστικό Σύλλογο Ξηροποτάμου Δράμας.
(Συμπαραγωγή Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και των «Δρόμων του κουδουνιού»)
Η έκθεση παρουσιάζει φωτογραφίες από δρώμενα και έθιμα «κωδονοφορίας» σε διάφορα μέρη της Ελλάδος, καθώς και φωτογραφίες από την αντίστοιχη Πομπή ομάδων κωδωνοφόρων που έγινε πέρυσι στη Θεσσαλονίκη.
Στην έκθεση συμμετέχουν: Σοφία Καμπλιώνη, Χρήστος Αθανασίου, Χρήστος Χίτσιος, Dick Blau, Δημήτρης Λουζικιώτης, Γρηγόρης Πανταζής, Δημήτρης Δεσποινούδης.
Διάρκεια έκθεσης έως τις 23 Φεβρουαρίου 2015.
Η παραγωγή είναι του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των δράσεων «ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ».
Η Θεσσαλονίκη υποδέχεται τα… Κουδούνια!
Θεσμός γίνεται πλέον για τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα η δράση «δρόμοι του κουδουνιού». Μετά την επιτυχία που γνώρισε πέρσι, διοργανώνεται και φέτος, για δεύτερη φορά η πομπή κωδωνοφόρων.
Στην πομπή, η οποία θα πραγματοποιηθεί από το Λευκό Πύργο μέχρι την πλατεία Αριστοτέλους, την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου, θα συμμετάσχουν πάνω από 1500 κωδωνοφόροι, με τους μουσικούς τους από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η συγκεκριμένη δράση αποτελεί την κορύφωση μια σειράς εκδηλώσεων που έρευνα τα έθιμα της κωδωνοφορίας.
Οι «δρόμοι του κουδουνιού» συγκεντρώνουν, κάθε χρόνο, ομάδες από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Στις προτεραιότητες της δράσης συμπεριλαμβάνονται η επιστημονική καταγραφή των δρώμενων, ιστορικά αλλά και στη σύγχρονη εξέλιξή τους, ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας καθώς και ο συνδυασμός τους με τη ψυχαγωγία.
Υπεύθ. ομάδας δράσης «Δρόμοι του Κουδουνιού»: Γιάννα Ευαγγελίδου
Τηλεοπτικό Σποτ: https://vimeo.com/116474758
https://www.facebook.com/pages/bell-roads/474943279291687
bellroads.thess@gmail.com & info@bellroads.gr
Λίγα λόγια για την ανάγκη εμπλοκής της φωτογραφίας στα «λαϊκά δρώμενα».
Φωτογραφία και Κωδωνοφορία
Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζει και φέτος τη διπλή του προσπάθεια: ενημέρωσης του κοινού για τα δρώμενα της Κωδωνοφορίας (προέλευση από τα βάθη της αρχαιότητας) και της εμπλοκής των φωτογράφων στην αναδημιουργία των παραδοσιακών αυτών δρώμενων. Το προσπαθεί με δυο τρόπους: τη διοργάνωση μιας ακόμη σειράς ομαδικών θεματικών φωτογραφικών εκθέσεων, εντός και εκτός έδρας, καθώς και ομαδικών θεματικών φωτογραφίσεων για την εξοικείωση των φωτογράφων με τις δυσκολίες του συγκεκριμένου αυτού είδους και τη δημιουργία νέου υλικού
Όπως θα περίμενε κανείς, οι σε εξέλιξη εκθέσεις στέκουν στο μεταίχμιο της ατομικής δημιουργίας, στο μεταίχμιο της συνεργασίας του παλαιού με το καινούργιο, στο μεταίχμιο της εναλλαγής, φυσικά και με βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδιώξεις. Οι εκθέσεις που δημιουργούνται έχουν κεντρικούς ήρωες, αυτούς που ενδιαφέρονται και εργάζονται ακατάπαυστα για να περισυλλέξουν τα σκόρπια κομμάτια της παλαιάς και της νέας πολιτιστικής μας παράδοσης ή κληρονομιάς.
Οι φωτογράφοι ενώνουν τις δυνάμεις τους με τις ανά την επικράτεια τοπικές πρωτοβουλίες διαφυγής ή εμπλουτισμού του λεξιλογίου έκφρασης, κοινωνικής ενσωμάτωσης και διερεύνησης του εγώ. Οι φωτογράφοι, με μία παραδοσιακή τεχνική/αποστολή του μέσου (αυτή της αδιαμεσολάβητης καταγραφής των όσων συμβαίνουν γύρω τους) με τη συμμετοχή τους στα δρώμενα, εμπλουτίζουν τα εκφραστικά τους μέσα προς νέες (ή μήπως ξεχασμένες;) πολιτιστικές κατευθύνσεις και δημιουργικές ενατενίσεις.
Η μακροχρόνια εμπλοκή των φωτογράφων με κάτι έξω από τις σύγχρονες αισθητικές πρακτικές της σημερινής τέχνης, είναι προφανές πως σε βάθος χρόνου, αποδίδει προς δύο κατευθύνσεις. Όχι μόνο με τον εμπλουτισμό της σημερινής θεματολογίας τους (δυνατότητες), αλλά και προς μία πιο πολύμορφη σύμμειξη/ανάπτυξη των τεχνών (αναδημιουργία).
Μέσω του δημιουργικού παντρέματος της φωτογραφίας με τα δρώμενα της δικής μας παράδοσης (που παραδοσιακά δεν την περιλαμβάνουν) ίσως λειτουργήσει μία άλλου τύπου ανάπτυξη και μια σε βάθος διάνθηση των παραδοσιακών πρακτικών και αξιών. Έχουμε ανάγκη μια νέα έμπνευση για μετεξέλιξη και των δύο πόλων αυτής της συνεργασίας, για μία αξιοποίηση των δημιουργημάτων του λαού, δίχως λαϊκισμούς,
Η νεώτερη των εικαστικών τεχνών (η φωτογραφία) καλείται να λειτουργήσει με θεματογραφία κάποια από τα παλαιότερα έθιμα της Ελληνικής υπαίθρου, τόσο ίδια, και τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, να αναδείξει συνδέσεις και διαφοροποιήσεις. Η σημερινή φωτογραφική δημιουργία καλείται αφού ξεπεράσει το φολκλόρ, να βρεθεί σε συνομιλία με το πολιτιστικό ένστικτο του Έλληνα, και με μια άλλου τύπου καταγραφή ή φωτογραφία ντοκουμέντου να φέρει τις σύγχρονες δημιουργικές αξίες σε διάλογο με την μέθεξη της συν- μετοχής στην ανα-βίωση.
Ας μην ξεχνάμε πως η άμεση συμμετοχή όλων, ίσως, είναι αυτό που έχει ανάγκη η χώρα μας στη νέα εποχή που ανέτειλε με τις πρόσφατες εκλογές.
Βασίλης Καρκατσέλης
ΚΩΔΩΝΟΦΟΡΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΤΑ ΚΟΥΔΟΥΝΙΑ ΞΥΠΝΗΣΑΝ ΚΑΙ ΕΔΙΩΞΑΝ ΤΟ ΚΑΚΟ
Οι κωδωνοφόροι είναι ένα απ’ τα πανάρχαια έθιμα των Ελλήνων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό το έθιμο αναπτύχθηκε, όπως και άλλα, απ’ την ανακάλυψη της γεωργίας και μετά, από τότε που ο άνθρωπος έπαψε να είναι τροφοσυλλέκτης και έγινε καλλιεργητής. Το χάος, γίνεται χωράφι, χώρος μετρημένος, ενώ η αδιάφορη εναλλαγή θερμών και ψυχρών περιόδων γίνεται πέρασμα από τον ένα παραγωγικό κύκλο στον άλλο.
Οι γεωργοκτηνοτροφικές κοινότητες βίωναν τα περάσματα από τον έναν παραγωγικό κύκλο στον άλλο με την εξαιρετική ένταση που τροφοδοτούσε το δίπολο του φόβου και της ελπίδας. Φόβος απέναντι στο απρόβλεπτο και το ευμετάβλητο της κλιματικής συνθήκης που μπορούσε να απειλήσει τη σοδειά, άρα την επιβίωση της κοινότητας.
Η ελπίδα για καλή συγκομιδή και υγιή αναπαραγωγή ανθρώπων και ζώων, αυτά τα κοινά και διάχυτα στις κοινότητές τους ισχυρά αισθήματα ώθησαν τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους να επινοήσουν διαβατήριες τελετές, ιεροπραξίες ευγονικού και ευετηρικού-καλοχρονιάτικου χαρακτήρα, κυρίως μιμητικές παραστάσεις των γεωργικών εργασιών, και να τις πυκνώσουν κατά το κρίσιμο πέρασμα από τον χειμώνα, εποχή εμφανούς νέκρωσης της φύσης, στην άνοιξη, εποχή αρχόμενης αναβλάστησης. Πολλές απ’ αυτές τις τελετές αναπαριστούσαν τις κινήσεις των ζώων, σα να τα προκαλούσαν για να πάρουν απ’τη δύναμή τους ή προσπαθούσαν να γονιμοποιήσου τη γη με φαλλικές παραστάσεις.
Με τις τελετές, τα δρώμενα όπως ονομάζονται, επικαλούνταν μυστηριακές, υπέρτερες των φυσικών δυνάμεων δυνάμεις, για να τις εξευμενίσουν, ώστε να ευεργετήσουν την κοινότητα: ευεργεσία σημαίνει ανανέωση της εμπιστοσύνης στη δύναμη της κοινότητας, στον συλλογικό της εαυτό, στην αλληλεγγύη ανάμεσα στα μέλη της.
Η περιοχή μας, εδώ στη Θεσσαλονίκη, πάνω στον διάδρομο Θερμαϊκός-Αξιός-Μοράβας-κοιλάδα της Ουγγαρίας που διέτρεξε ο πολιτισμός των καλλιεργητών μεταδίδοντας, γύρω στην 7η χιλιετία π.χ., τη γεωργία από το Αιγαίο στις ολιγομελείς κοινωνίες των κυνηγών της Μεσευρώπης, υπήρξε κεντροβαρική στην ανάπτυξη του νέου γεωργοκτηνοτροφικού πολιτισμού και των ιεροπραξιών του. Άλλοι τρεις διάδρομοι, δυτικά της ελληνικής χερσονήσου, διαπερνούν το ορεινό εμπόδιο των Άλπεων επιτρέποντας τη μετάδοση της γεωργίας έως την 5η χιλιετία π.Χ, από τη βόρεια ακτογραμμή της Μεσογείου στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη: το πέρασμα του Μπρέννερο στη Βόρεια Ιταλία, ο Ροδανός ποταμός πλάι στη Μασσαλία, η περιοχή Καρκασσόν δίπλα στα Πυρηναία.
Ο προνεωτερικός άνθρωπος επινόησε τα εκκωφαντικά, στην κλίμακα της κοινότητάς του, κουδούνια για να εξορκίσει το κακό, τα κατάφερε καλά, κάτι που φαίνεται απ’ τα τεραστίων διαστάσεων κουδούνια που θέλουν να φοβίσουν τον εχθρό-χειμώνα, αλλά και τα ζώα που απειλούν τις σοδειές τους. Αν και έχουν περάσει εκατοντάδες χρόνια από τότε, αυτό το έθιμο δεν έχει χάσει κατά το ελάχιστο τη δύναμή του. Αντίθετα έχει δεχτεί στοιχεία, αντιδάνεια απ’ τη χριστιανική τελετουργία.
Γίνεται ακριβώς μετά τη νίκη του πρώτου εχθρού, των καλικαντζάρων, και είναι το δωδεκαήμερο που έχει τη δική του πολύ μεγάλη σημασία. Μετά από ένα ευχάριστο ξέσπασμα της άνοιξης, μέσα στην καρδιά του χειμώνα, τις Αλκυονίδες μέρες, μετά από δώδεκα ημέρες αισθάνεται ο άνθρωπος την ανάγκη να βγει στην αντεπίθεση και να διώξει απ’ το θυμικό του την απειλή του χειμώνα. Η εορτή του θεού Ήλιου ή του Χριστού, την ημέρα που ανασταίνεται ο ήλιος, στις 25 Δεκεμβρίου, η νίκη των καλικάντζαρων, μετά από δώδεκα ημέρες –κάτι που ισοδυναμεί με τους δώδεκα μήνες, με ένα ημερολογιακό χρόνος, άρα μία ευχή για την ευτυχία όλης της υπόλοιπης ζωής- τότε εμφανίζονται αυτά τα έθιμα στις γεωργικές και κτηνοτροφικές περιοχές. Εδώ θα προστεθεί και ο άγιος Γεώργιος, αυτός που εμπλέκεται με τα αρχέγονα μυθικά στοιχεία, το δράκο, οποίος απειλεί τη νύφη-Άνοιξη.
Στη Θεσσαλονίκη ήταν η δεύτερη φορά που «εισέβαλλαν» οι κωδωνοφόροι. Με πρωτοβουλία του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, με καλλιτεχνικό διευθυντή το Βασίλη Καρκατσέλη, την πρώτη φορά το έθιμο φωτογραφήθηκε και έγινε τουλάχιστον μία έκθεση. Το 2015, την επόμενη χρονιά, ήρθαν πάλι οι κωδωνοφόροι απ’ τη Θεσσαλία, το νομό Θεσσαλονίκης, τη Δράμα και αναστάτωσαν την πόλη. Από το Λευκό Πύργο στην πλατεία Αριστοτέλους, στάση για χορό και τραγούδια, και μετά ένα γύρο στην πόλη έδωσαν το σύνθημα: Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει.
Μπορείτε να πάρετε μία γεύση από το βίντεο που ετοιμάσαμε και από τις φωτογραφίες που τραβήξαμε, να μπείτε στον κόπο να έρθετε την επόμενη χρονιά με τις οικογένειές σας, να ζήσετε, έστω και λίγο μακριά απ’ τον ανθρωποφάγο, σύγχρονο πολιτισμό και να επιστέψετε για λίγο στις ρίζες σας.
Γιάννης Φραγκούλης
Στο http://www.thessalonikinfo.gr/kodonoforoi-2015/
Το υπόλοιπο πρόγραμμα της διοργάνωσης:
Την Κυριακή 1 Φεβρουαρίου, 11.00 με 14.00 φωτογραφίζουμε στην Πλατεία Αριστοτέλους το HAPPENING«Δέκα ζωγράφοι παρεμβαίνουν εικαστικά στο logo των ΔΡΟΜΩΝ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ»
Την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου (Α Αποκριά) 11.00 – 17.00 έχουμε φωτογράφιση στην παραλιακή, όπου η Πομπή ομάδων κωδωνοφόρων από την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Από τον Λευκό Πύργο στην πλατεία Αριστοτέλους μέσω της παραλιακής οδού. Αναπαράσταση των δρώμενων στην πλατεία.
Για τη δέουσα προετοιμασία όλων, ίσως είναι απαραίτητη η διερεύνηση της σχετικής έκθεσης φωτογραφίας στο Δημαρχείο.
Δευτέρα 2 Φεβρουαρίου
Φουαγιέ Δημαρχείου Θεσσαλονίκης
Εγκαίνια ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας
Στην έκθεση συμμετέχουν οι: DickBlau, Άγης Κελπέκης, Θέμιδα Ζήδρου, Χριστίνα Παπαφράγκου, Ντίνα Μαναβή, Ευγενία Καρολίδου, Ειρήνη Κότση, Δημήτρης Λουζικιώτης, Γρηγόρης Πανταζής, Δεσποινούδης Δημήτρης, Σοφία Καμπλιώνη, Χρήστος Αθανασίου, Χίτσιος Χρήστος, Μαριάνα Γλερίδου, Πλάβος Λευτέρης, Σταυρος Ξηρός